iSea

«Ένα άγρυπνο μάτι για την προστασία των υδάτινων οικοσυστημάτων»

Η iSea είναι μια περιβαλλοντική οργάνωση, μη-κερδοσκοπικού χαρακτήρα που δρα για την προστασία των υδάτινων οικοσυστημάτων της Μεσογείου και αγωνίζεται για την ευαισθητοποίηση τόσο της πολιτείας όσο και του ευρύτερου κοινού για τη διατήρηση αυτών των οικοσυστημάτων και την εδραίωση πολιτικών βιώσιμης ανάπτυξης.

Ιδρύθηκε από μια ομάδα νέων και αφοσιωμένων επιστημόνων στη Θεσσαλονίκη το 2016, με στόχο τη διατήρηση της βιοποικιλότητας και την προώθηση ορθών μέτρων, όπου δεν ασκούνται ορθολογικές δράσεις και πολιτικές μέσα από την επαγρύπνηση και την ενημέρωση για τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, καθώς και συμβάλλοντας με τεχνογνωσία για την προώθηση της περιβαλλοντικής, κοινωνικής και οικονομικής ευημερίας.

Η iSea είναι η επιτομή του οράματος για την προστασία του περιβάλλοντος μέσα από επιστημονική γνώση και συνεργατική δράση. Τα μέλη της είναι όλα εξειδικευμένοι επιστήμονες (από βιολόγους και ωκεανογράφους που ασχολούνται με προγράμματα προστασίας της βιοποικιλότητας έως εκπαιδευτικούς για την εκπόνηση των εκπαιδευτικών προγραμμάτων) με πολλές δημοσιεύσεις σε επιστημονικά περιοδικά και συμμετοχές σε συνέδρια. Ταυτόχρονα, το δίκτυο συνεργασιών της iSea είναι εκτεταμένο και περιλαμβάνει πάνω από 30 φορείς εσωτερικού και εξωτερικού, ενώ επίσης συνεργάζεται και με Πανεπιστημιακά ιδρύματα για την υλοποίηση επιστημονικών προγραμμάτων και αναλαμβάνει την εκπόνηση πρακτικής άσκησης φοιτητών.

Για την επίτευξη του σκοπού επιδιώκεται η επίτευξη των παρακάτω υπό-στόχων:

α) Η διατήρηση των θαλάσσιων οικοσυστημάτων της Μεσογείου και η προστασία της βιοποικιλότητας αυτών

β) Η επιστημονική μελέτη και προστασία σημαντικών βιοτόπων, και 

γ) Η προώθηση βιώσιμης ανάπτυξης

Οι 4 πυλώνες δράσεις της iSea

Με γνώμονα την επίτευξη των παραπάνω στόχων, η iSea έχει οργανώσει τη δράση της σε τέσσερεις πυλώνες, καθένας εκ των οποίων έχει το δικό του συντονιστή και την αντίστοιχη αρμόδια ομάδα υλοποίησης. Οι πυλώνες δράσεις είναι:

• Αλιεία
• Ξενικά είδη
• Άνθρωπος και υδάτινα οικοσυστήματα
• Υδάτινα απορρίμματα

Αλιεία

Η αλιεία ανέκαθεν είχε πρωταρχικό ρόλο στην Ελλάδα, ιδίως στις νησιώτικες και παράκτιες περιοχές, και ακόμα και σήμερα, αποτελεί ζωτικής σημασίας πυλώνα που στηρίζει διατροφικά, κοινωνικά και οικονομικά τους κατοίκους αυτών των περιοχών. Θα περίμενε λοιπόν κανείς να υπήρχαν και να εφαρμόζονταν πρακτικές που προστατεύουν τα αποθέματα των αλιευόμενων ειδών, ώστε να εξασφαλίζεται η αλιευτική παραγωγή και να προασπίζεται το μέλλον των αλιέων στη χώρα μας. Σωστά; Δυστυχώς, η Μεσόγειος είναι από τις πιο υπεραλιευμένες θάλασσες στον κόσμο και τα αποθέματά της μειώνονται συνεχώς, ενώ στα ελληνικό θαλάσσιο χώρο η κατάσταση είναι ήδη άσχημη και εξαιρετικά ανησυχητική.

Τι κάνει η iSea;

Αναγνωρίζοντας την άμεση εξάρτηση των παραθαλάσσιων κοινωνιών από την αλιεία, η iSea συνεργάζεται με επιστημονικούς φορείς και ομάδες στόχους για την παρακολούθηση απειλούμενων ειδών, κυρίως ελασμοβράγχιων (σαλάχια και καρχαρίες), ώστε να ληφθούν τα κατάλληλα μέτρα για την προστασία τους. Ταυτόχρονα, η iSea συνεργάζεται με άλλους οργανισμούς για τη σύνταξη σχεδίων δράσης για την προστασία των αγγελοκαρχαριών στη Μεσόγειο με στόχο την αποκατάσταση του πληθυσμού τους.

Επίσης, η iSea συνεργάζεται με αλιευτικές ενώσεις με σκοπό την ενημέρωση για τις επιπτώσεις στα θαλάσσια οικοσυστήματα της παρεμπίπτουσας αλιείας και των διχτύων που εγκαταλείπονται ή χάνονται (αλλά εξακολουθούν να παγιδεύουν θαλάσσιους οργανισμούς), ενώ έχει συντάξει και έναν περιεκτικό οδηγό νομοθεσίας για την ερασιτεχνική αλιεία, ένα χόμπυ γνωστό σε όλους μας που όμως πρέπει να πραγματοποιείται σύννομα και με βιώσιμο τρόπο.

Ξενικά είδη

Ξενικά ή ξένα είδη είναι είδη τα οποία «εισάγονται ή εξαπλώνονται εκτός του φυσικού τους εύρους εξάπλωσης» και των οποίων η παρουσία επηρεάζει την ισορροπία του οικοσυστήματος (στο οποίο εισήχθησαν) και την βιοποικιλότητά του. Η ΕΕ αναγνωρίζοντας τα ξενικά είδη ως μια από τις μεγαλύτερες απειλές για τα τοπικά οικοσυστήματα, αφού όχι μόνο τα υποβαθμίζουν, αλλά έχουν επιπτώσεις στα αυτόχθονα είδη, την τοπική οικονομία και την ανθρώπινη υγεία (αφού κάποια είδη είναι επικίνδυνα για τον άνθρωπο), έχει εξουσιοδοτήσει τα κράτη μέλη να διαχειρίζονται την παρουσία ξενικών ειδών και να εμποδίζουν την εξάπλωσή τους.

Η iSea συνεργάζεται με διάφορους φορείς, όπως Φορείς Διαχείρισης Θαλάσσιων Προστατευόμενων Περιοχών, καταδυτικά κέντρα, αλιευτικούς συλλόγους, κ.ά., ώστε να καταγράφει τα ξενικά είδη της Ελλάδας και κατ’ επέκταση να προτείνει λύσεις για την αποκατάσταση των οικοσυστημάτων.

Με το πρόγραμμα «Σε ξενίζει…μοιράσου το μαζί μας!!!», ένα πρόγραμμα επιστήμης των πολιτών με άδεια έρευνας για λήψη δειγμάτων από το Υπουργείο Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής, η iSea στοχεύει στην παρακολούθηση και καταγραφή ξενικών ειδών μέσα από την άμεση εμπλοκή του κοινού. Καθένας από εμάς, μπορεί να γίνει μέλος στο σχετικό γκρουπ στο Facebook, το οποίο σήμερα αριθμεί πάνω από 12000 μέλη, και σε περίπτωση «συνάντησης» ενός ξενικού ή σπάνιου είδους, να στείλει τις παρατηρήσεις του (φωτογραφία του είδους, περιοχή, βάθος, τρόπος παρατήρησης). Έτσι, συμβάλλουμε όλοι στην ενημέρωση της βάσης δεδομένων των ξενικών ειδών της Ελλάδας και ενημερωνόμαστε για την παρουσία τους.

Άνθρωπος και υδάτινα οικοσυστήματα

Το νερό αποτελεί πηγή ζωής τον άνθρωπο για αυτό και είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με την ιστορία και την εξέλιξη των ανθρώπινων κοινωνιών. Η iSea πιστεύει ότι η κατανόηση της αλληλεπίδρασης της ελληνικής κοινωνίας με τα υδάτινα οικοσυστήματα θα συμβάλει στην προστασία του περιβάλλοντος, ώστε να το κληροδοτήσουμε υγιές στις επόμενες γενιές. Γι’ αυτό, εκπονεί μια σειρά προγραμμάτων που απευθύνονται είτε σε παιδιά μέσα από επισκέψεις σε σχολεία, είτε σε ομάδες στόχους του πληθυσμού, όπως φοιτητές («Marine Biodiversity Citizen Science Summer School»), άτομα με αναπηρία («Μόνο όλοι μαζί μπορούμε! Στη φύση δεν υπάρχουν διακρίσεις»), είτε στο ευρύτερο κοινό μέσα από συνεχείς ενημερώσεις και καμπάνιες ευαισθητοποίησης, ώστε όλοι μας να επαναπροσδιορίσουμε τη σχέση μας με τα υδάτινα οικοσυστήματα και να επανεκτιμήσουμε τη σημασία τους στη ζωή μας και τη ζωή των γενεών που θα έρθουν.

Υδάτινα απορρίμματα

Ο τέταρτος πυλώνας δράσης της iSea σχετίζεται με την πολύ γνώριμη σε όλους μας εικόνα των ακτών:  αποτσίγαρα, καλαμάκια, μωρομάντηλα είναι κάποια μόνο από τα αντικείμενα που ακούσια ή λόγω κακής διαχείρισης καταλήγουν στη θάλασσα και στις παραλίες. Και έπειτα είναι όλες αυτές οι πλαστικές σακούλες που ο άνεμος παρέσυρε στη θάλασσα και έγιναν τροφή για θαλάσσιους οργανισμούς, οδηγώντας τους στο θάνατο, ή τα χαμένα δίχτυα που συνεχίζουν να παγιδεύουν θαλάσσια είδη.

Σήμερα το πρόβλημα ρύπανσης των υδάτινων οικοσυστημάτων είναι τόσο μεγάλο σε παγκόσμιο επίπεδο που, αν κράτη και ιδιώτες δεν πάρουν δραστικά μέτρα μείωσης της χρήσης του πλαστικού, προβλέπεται πως «έως το 2050 στις θάλασσες θα υπάρχουν περισσότερα πλαστικά από ό,τι ψάρια» (Ellen MacArthur Foundation, 2016).

Υπάρχει λοιπόν τίποτα που μπορούμε να κάνουμε μπροστά σε αυτή την αποκαρδιωτική πρόβλεψη;

Η iSea με μία δυνατή εκστρατεία ενημέρωσης  («#zeroplastic Εκστρατεία ευαισθητοποίησης για τη ρύπανση από πλαστικά και μικροπλαστικά στις ελληνικές θάλασσες») επιχειρεί να ευαισθητοποιήσει όλους μας- και ιδιαίτερα τις νέες γενιές και την τουριστική βιομηχανία- για τις επιπτώσεις της αλόγιστης χρήσης πλαστικού στα οικοσυστήματα και την ανθρώπινη υγεία, ιδίως πλαστικού μίας χρήσης, όπως πλαστικές σακούλες ή καλαμάκια, και να μας ενημερώσει για τρόπους μείωσης της χρήσης του και αντικατάστασής του.

Επίσης, με το πρόγραμμα «Ψαρεύοντας Απορρίμματα -Fishing For Litter», η iSea συνεργάζεται με αλιείς, ώστε τα σκουπίδια που συγκεντρώνονται συχνά στα δίχτυα, να συλλέγονται, να καταμετρούνται και να φτάνουν στις ακτές με στόχο την ορθή διαχείρισή τους.

Τέλος, η iSea με τα προγράμματα «Φρόντισε τον τόπο σου. Κάνε έναν καθαρισμό παραλίας!!!» και «Προσφέρω» μας καλεί να συμμετάσχουμε μαζί της σε μία από τις οργανωμένες δράσεις zero waste παράκτιων και υποβρύχιων καθαρισμών ανά την Ελλάδα ή να οργανώσουμε τη δική μας δράση στον τόπο μας. Με τη χρήση επαναχρησιμοποιούμενου εξοπλισμού καθαρισμού (φυτικοί σάκοι και γάντια εργασίας), οι συμμετέχοντες καθαρίζουν τις παραλίες (ή παραλίμνιες ή παραποτάμιες περιοχές) με το ελάχιστο αποτύπωμα, ενώ ταυτόχρονα εμπλέκονται και στη συλλογή δεδομένων που θα χρησιμοποιηθούν από το ερευνητικό προσωπικό της iSea για την ανάλυση και καταγραφή των απορριμμάτων.